سخنان و نظرات فقهاء امامیه

افزون بر روشن کردن جایگاه نماز جمعه در قرآن و روایات، بررسی و تبیین سخنان و نظرات علماء و فقهای شیعه در طول هزاره گذشته تا به اکنون درباره نماز جمعه (وجوب یا اهمیت فراوان وآثار پرشمار آن) وضعیت آن را بهتر خواهد کرد.

به عنوان نمونه تنها به سخنان برخی از علماء اشاره خواهدشد.

1- ثقة الاسلام کلینی «رحمة الله» در کافی در موضوع نماز جمعه بابی را منعقد کرده است که در آن تنها به نقل آن دسته از روایاتی پرداخته که دلالت دارند نماز جمعه از فرائض است؛

2- شیخ مفید «رحمة الله» درباره نماز جمعه می‏نویسد: وقتی که امام جمعه حضور داشته باشد نماز جمعه بر دیگر مکلفین واجب می‏گردد، مگر آنکه آنانی که خداوند معذورشان داشت. ایشان در ادامه وقتی شرایط امام را می‏شمارد همان شرایط عمومی امام جمعه را بیان می‏کند و شرط عصمت را ذکر نمی‏کند تا نظر ایشان منحصر به عصر حضور ائمه بوده باشد؛

3- محقق سبزواری «رحمة الله» در رساله‏ای که درباره نماز جمعه نگاشته، می‏گوید: آنچه که مقتضای تحقیق و ادله قوی می‏باشد این است که نماز جمعه در زمان غیبت امام معصوم «عجل الله تعالی فرجه الشریف» واجب تعیینی است، بدون اینکه در امام جمعه شرطی جز همان شرایط امام جماعت بوده باشد. بنابر این بی توجهی و تعطیل کردن و ترک آن با استناد به علت‏های معیوب و هواهای کم ارزش، سزاوار نیست؛

4- مرحوم شیخ مرتضی حائری «رحمة الله» در این موضوع می‏گوید: به مقتضای آنچه از دلیل که به دست ما رسیده است، نماز جمعه در زمان غیبت امام عصر «عجل الله تعالی فرجه الشریف» واجب تعیینی است، خصوصاً هنگامی که نمازجمعه بر پا گردد، به ویژه آن وقتی که برپا کننده آن فقیه(جامع الشرایط) باشد؛

5- امام خمینی «قدس سره» که فتوای فقهی او در مسئله نمازجمعه وجوب تخییری آن در عصر غیبت است، درباره جایگاه نمازجمعه می‏گوید: نمازجمعه که نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است باید هر چه شکوه‏مندتر و پرمحتوی‏تر اقامه شود. ملت ما گمان نکنند که نماز جمعه یک نماز عادی است. ایشان در تعبیری دیگر نماز جمعه را « دژمحکم» می‏نامد؛

6- مقام معظم رهبری «مدظله العالی» اهمیت وعظمت نماز جمعه را اینگونه بیان می‏کند: نماز جمعه جزو موضوعات کهنه نشدنی نیست. تکرار همه هفته با این خصوصیات و این تشریفات، خود حاکی از این است که حقیقت مستمری در این فریضه الهی نهفته است، ... آنچه این اجتماع را این طور مهم می‏کند، ... عبارت از جامعیت این فریضه و دارا بودن جنبه معنوی و عبادی از یک سو و جنبه زندگی و اجتماعی و سیاسی از سوی دیگر است.